مقدمه
اعتمادبهنفس یکی از کلیدیترین مهارتهای زندگی است که باید از دوران کودکی شکل بگیرد. کودکی که اعتمادبهنفس سالم دارد، راحتتر با چالشهای زندگی روبهرو میشود، در مدرسه موفقتر عمل میکند و روابط اجتماعی قویتری خواهد داشت. در مقابل، ضعف در اعتمادبهنفس میتواند به اضطراب، انزوا، افت تحصیلی و مشکلات رفتاری منجر شود. بنابراین نقش والدین در پرورش این ویژگی بسیار حیاتی است.
اعتمادبهنفس چیست و چه تفاوتی با عزتنفس دارد؟
- اعتمادبهنفس به معنای باور کودک به تواناییهای خودش برای انجام کارهاست. مثلاً وقتی کودک میگوید: «من میتوانم نقاشی بکشم» یا «میتوانم دوچرخهسواری کنم»، یعنی اعتمادبهنفس دارد.
- عزتنفس بیشتر به ارزشمندی درونی اشاره دارد. یعنی کودک خودش را دوست دارد و احساس میکند فرد ارزشمندی است، حتی اگر در همه کارها بهترین نباشد.
🔑 نکته مهم: اعتمادبهنفس و عزتنفس به هم مرتبط هستند، اما لزوماً یکی نیستند. برای رشد سالم کودک، باید هر دو پرورش یابند.
علائم کودک با اعتمادبهنفس پایین
- ترس از شروع کارهای جدید یا مواجهه با افراد تازه
- وابستگی زیاد به والدین و ناتوانی در تصمیمگیری
- مقایسه مداوم خود با دیگران و احساس بیارزشی
- اجتناب از رقابت یا فعالیتهای گروهی
- پرخاشگری یا انزوا در جمع همسالان
روشهای تقویت اعتمادبهنفس در کودک
۱. تشویق به استقلال و مسئولیتپذیری
به کودک اجازه دهید کارهای شخصیاش را خودش انجام دهد؛ مثل پوشیدن لباس، جمعکردن وسایل یا کمک در کارهای خانه. وقتی کودک میبیند که میتواند کاری را بهتنهایی انجام دهد، حس توانمندی در او شکل میگیرد.
۲. توجه به تلاش به جای نتیجه
به جای گفتن «آفرین که بیست گرفتی»، بگویید: «خیلی خوب تلاش کردی و من به تلاشت افتخار میکنم». این کار باعث میشود کودک یاد بگیرد ارزش او به نتیجه وابسته نیست، بلکه تلاش و پشتکار اهمیت دارد.
۳. ایجاد فرصت تجربه موفقیتهای کوچک
وظایف را مرحله به مرحله و متناسب با توان کودک بسپارید. موفقیتهای کوچک مثل ساخت یک پازل یا کامل کردن یک نقاشی، پایههای اعتمادبهنفس را میسازد.
۴. تقویت مهارتهای اجتماعی
کودکانی که تعامل اجتماعی بهتری دارند، اعتمادبهنفس بیشتری نشان میدهند. ثبتنام در کلاسهای ورزشی، فعالیتهای گروهی یا بازیهای تیمی میتواند مهارت ارتباطی او را تقویت کند.
۵. الگوی مناسب بودن والدین
کودک از رفتار والدین تقلید میکند. اگر شما با اعتمادبهنفس رفتار کنید (مثلاً هنگام اشتباه خونسرد باشید و بهجای سرزنش خود، بگویید “اشتباه بخشی از یادگیری است”)، کودک هم همین الگو را میگیرد.
۶. استفاده از بازی و فعالیتهای گروهی
بازیهای گروهی مثل فوتبال، دوچرخهسواری، یا حتی بازیهای فکری مثل شطرنج، به کودک فرصت تجربه همکاری، رقابت سالم و پیروزی را میدهند. این تجارب اعتمادبهنفس او را بالا میبرد.
۷. اجتناب از مقایسه با دیگران
مقایسه کودک با خواهر، برادر یا همکلاسیها، یکی از مخربترین رفتارهای والدین است. این کار باعث احساس بیکفایتی و کاهش اعتمادبهنفس میشود. هر کودک منحصربهفرد است و باید با خودش مقایسه شود، نه دیگران.
نقش مشاوره کودک در پرورش اعتمادبهنفس
گاهی با وجود تلاش والدین، اعتمادبهنفس کودک همچنان ضعیف میماند. در چنین شرایطی، مشاوره کودک میتواند راهگشا باشد. مشاور با استفاده از بازیدرمانی، آموزش مهارتهای زندگی و اصلاح الگوهای رفتاری والدین، به کودک کمک میکند تا خودباوری و اعتمادبهنفسش تقویت شود.
جمعبندی
اعتمادبهنفس، پایه موفقیتهای تحصیلی، اجتماعی و شخصی کودک است. والدین میتوانند با حمایت، تشویق صحیح و ایجاد فرصتهای مناسب، به رشد این ویژگی کمک کنند. اگر احساس میکنید فرزندتان به کمک بیشتری نیاز دارد، مشاوران متخصص مرکز مشاوره آتیه در کنارتان هستند تا بهترین راهکارها را ارائه دهند.
📍 مرکز مشاوره آتیه کرمان؛ یکی از تخصصیترین مراکز مشاوره کودک و خانواده